Katechizm Kościoła Katolickiego mówi, że: „Sakramenty są skutecznymi znakami łaski, ustanowionymi przez Chrystusa i powierzonymi Kościołowi. Przez te znaki jest nam udzielane życie Boże. Obrzędy widzialne, w których celebruje się sakramenty, oznaczają i urzeczywistniają łaski właściwe każdemu sakramentowi. Przynoszą one owoc w tych, którzy je przyjmują z odpowiednią dyspozycją” (KKK 1131).
W pkt. 1210 Katechizm Kościoła Katolickiego uczy: Sakramenty Nowego Prawa zostały ustanowione przez Chrystusa. Jest ich siedem: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych, sakrament święceń i małżeństwo. Sakramenty te obejmują wszystkie etapy i wszystkie ważne momenty życia chrześcijanina: sprawiają narodzenie i rozwój chrześcijańskiego życia wiary, uzdrowienie i dar posłania. Widać w tym pewne podobieństwo, jakie istnieje między etapami życia naturalnego a etapami życia duchowego.
Sakrament Chrztu Świętego
Sakrament chrztu stanowi bramę do pozostałych sakramentów, ponieważ nikt nie może być dopuszczony do innych sakramentów w sytuacji, gdy nie przyjął chrztu (KPK 1983, kan. 849). Należy podkreślić, że sakrament chrztu jest jednym z trzech sakramentów, który może zostać przyjęty tylko raz w życiu. W momencie chrztu stajemy się dziećmi Bożymi i tym samym zostajemy włączeni do Kościoła katolickiego (Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011, s. 664). Sakrament chrztu może ważnie przyjąć tylko człowiek nieochrzczony (dziecko lub osoba dorosła) (KPK 1983, kan. 864). Kodeks Prawa Kanonicznego stanowi, że: „Przepisy zawarte w kanonach o chrzcie dorosłych stosuje się do wszystkich, którzy po wyjściu z dzieciństwa osiągnęli używanie rozumu”(KPK 1983, kan. 852 § 1). Według Kodeksu dzieckiem jest każda osoba, która nie ukończyła 7 roku życia(KPK 1983, kan. 97 § 2). Osoby mające powyżej 7 lat, które nie posiadają wystarczającego używania rozumu są prawnie zrównane z dziećmi (KPK 1983, kan. 852 § 2).
Wśród warunków do godziwości przy chrzcie dzieci wylicza się:
- zgodę rodziców (lub przynajmniej jednego z nich) lub opiekunów prawnych;
- uzasadnioną nadzieję, że dziecko będzie wychowane po katolicku (gdy brak takiej nadziei, to chrzest należy odłożyć) (KPK 1983, kan. 868 § 1).
Aby ochrzcić dziecko potrzeba:
– zgłosić się w kancelarii parafialnej i ustalić termin chrztu (z wyprzedzeniem).
– wybrać rodziców chrzestnych – chrzestnym może być osoba, która ukończyła 16 lat, która jest katolikiem, bierzmowana i przyjęła już sakrament Najświętszej Eucharystii oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma pełnić. Przeszkodą, aby zostać chrzestnym, jest życie bez praktykowania wiary, życie w związku niesakramentalnym (chrzestnymi nie mogą być osoby żyjące w związkach bez ślubu kościelnego lub tylko ze ślubem cywilnym).
– chrzestni mieszkają w innych parafiach, dostarczają zaświadczenia, od księży proboszczów, że są wierzącymi i praktykującymi katolikami i mogą być chrzestnymi.
– sakrament chrztu przyjmuje się zasadniczo we własnej parafii (w miejscu aktualnego zamieszkania). Jeżeli rodzice z bardzo ważnych obiektywnych powodów chcą ochrzcić dziecko w innej parafii, muszą postarać się o zgodę ze swojej parafii.
– dzień przed chrztem rodzice i chrzestni przychodzą do kancelarii, aby spisać i podpisać akt chrztu. Przynoszą akt urodzenia dziecka, zaświadczenia o spowiedzi, chrzestni dostarczają zaświadczenia ze swoich parafii, że mogą pełnić tę funkcję.
Rodzice i chrzestni przyjmują na siebie obowiązek wychowania swego dziecka w wierze i doprowadzenia do pełni wiary. Rodzice i chrzestni pomagają ochrzczonemu dziecku, prowadzić należyte życie chrześcijańskie i wypełniać wiernie złączone z tym życiem obowiązki.
Sakrament Bierzmowania
Sakrament bierzmowania – podobnie jak sakrament chrztu – jest sakramentem, który można przyjąć tylko raz w życiu (KPK 1983, kan. 845 § 1). Sakrament ten pozwala ochrzczonym na dalszy rozwój na drodze wtajemniczenia. Bierzmowani zostają ubogaceni darami Ducha Świętego i w ten sposób bardziej łączą się z Kościołem. Ich zadaniem jest szerzenie i bronienie wiary przy pomocy słów i czynów (KPK 1983, kan. 879).
Ważnie sakrament bierzmowania przyjmuje osoba ochrzczona, która nie przyjęła jeszcze tego sakramentu (KPK 1983, kan. 889 § 1). Kodeks Prawa Kanonicznego wśród warunków do godziwego przyjęcia bierzmowania wymienia: posiadanie używania rozumu, bycie w stanie łaski uświęcającej, przygotowanie do odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych (katecheza, dni skupienia, pielgrzymki)(KPK 1983, kan. 889 § 2).
Przyjęcie Sakramentu poprzedzone jest rocznym przygotowaniem. Zwykle zaczynamy przygotowanie na początku klasy VIII szkoły podstawowej. Mogą ten sakrament przyjąć po odpowiednim przygotowaniu także osoby starsze, które z różnych przyczyn nie przystąpiły wcześniej do tego sakramentu.
Warunki dopuszczenia do Sakramentu Bierzmowania:
– osobista prośba kandydata o przygotowanie do Sakramentu,
– dostarczenie metryki chrztu św. (dotyczy młodzieży, która otrzymała chrzest poza naszą parafią),
– regularny udział w spotkaniach formacyjnych i właściwe zachowanie,
– uczestnictwo we Mszy św. Niedzielnej
– comiesięczna spowiedź,
– uczęszczanie na lekcje religii (podczas nauki w szkole podstawowej) i pozytywna opinia katechety lub księdza prowadzącego,
Wymagania stawiane świadkom Bierzmowania:
– w pierwszej kolejności świadkiem Bierzmowania powinien być ktoś z rodziców chrzestnych (wtedy jaśniej widać związek Chrztu z Bierzmowaniem),
– może nim być katolik bierzmowany, który prowadzi życie zgodne z wiarą i praktykuje ją w sakramentach świętych.
Sakrament Eucharystii
Ofiara Eucharystyczna symbolizuje śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa (KPK 1983, kan. 897). Zgodnie z kan. 912 Kodeksu Prawa Kanonicznego każdy wierny (osoba ochrzczona), o ile prawo tego mu nie zabrania, powinien być dopuszczony do Sakramentu Najświętszej Eucharystii. Do osób, których nie należy dopuszczać do Komunii świętej należą: ekskomunikowani lub podlegający interdyktowi, po wymierzeniu lub deklaracji kary; osoby trwające z uporem w jawnym grzechu ciężkim(KPK 1983, kan. 915) oraz osoby, które mają świadomość grzechu ciężkiego (KPK 1983, kan. 916). Dziecko może przyjąć Komunię św., gdy posiada wystarczające rozeznanie i jest odpowiednio przygotowane, aby z wiarą i pobożnością przyjąć Ciało Chrystusa (KPK 1983, kan. 913 § 1. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, s. 691.).
Eucharystia, inaczej także Najświętszy Sakrament, to Sakrament ustanowiony podczas Ostatniej Wieczerzy, który uobecnia w liturgicznej celebracji Kościoła Osobę Jezusa Chrystusa (całego Chrystusa: Ciało, Krew, Duszę i Bóstwo) oraz Jego odkupieńczą Ofiarę w pełni Paschalnej Tajemnicy Jego Męki, Śmierci i Zmartwychwstania.
Do I Komunii Świętej przystępują dzieci w klasie III szkoły podstawowej.
Warunki przystąpienia do I Komunii Świętej
– uczestnictwo w szkolnym nauczaniu religii (opanowanie materiału przewidzianego w Programie Nauczania Religii Rzymskokatolickiej w Przedszkolach i Szkołach i prowadzenie zeszytu przedmiotowego).
– Uczestniczenie wraz z rodzicami w niedzielnych i świątecznych Mszach św. w klasie III.
– Opanowanie podstawowych modlitw.
– Uczestnictwo w katechezie parafialnej
– Potwierdzenie faktu chrztu św. (akt chrztu świętego)
– Potwierdzenie odbycia spowiedzi świętej
I komunię św. zasadniczo przyjmują dzieci w Parafii miejsca zamieszkania rodziców, w uzasadnionych przypadkach, po uzyskaniu zgody ks. Proboszcza – w innej parafii.
Sakrament Pokuty i Pojednania
Wyznanie grzechów w sakramencie spowiedzi św. prowadzi nas do pojednania z Bogiem. W prawie kanonicznym przewidziana jest formy sprawowanie spowiedzi, praktykowana w naszym kraju – indywidualna spowiedź oraz rozgrzeszenie udzielone przez szafarza (KPK 1983, kan. 960).
Miejscem właściwym do spowiedzi jest kościół lub kaplica (dokładniej konfesjonał)(KPK 1983, kan. 964), natomiast szafarzem sakramentu pokuty jest kapłan, który to oprócz święceń kapłańskich posiada właściwe do tego uprawnienie. W związku z tym, że tajemnica spowiedzi jest nienaruszalna to też kapłan pod żadnym pozorem nie może ujawniać tego, co usłyszał podczas sakramentu pokuty (KPK 1983, kan. 983). Aby spowiedź była ważna penitent, czyli wierny po osiągnięciu wieku rozeznania, powinien porzucić swoje grzechy, podjąć postanowienie poprawy i zwrócić się ku Bogu. Penitent jest zobowiązany przynajmniej raz w roku wyznać wiernie (co do liczby i rodzaju) wszystkie swoje grzechy ciężkie popełnione po chrzcie, a jeszcze nie odpuszczone (KPK 1983, kan. 989).
Warunki dobrej czyli ważnej spowiedzi są: rachunek sumienia, żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy, szczera spowiedź oraz zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu.
W naszej parafii możliwość skorzystania ze spowiedzi jest przed każdą Mszą Św., oraz w pierwsze czwartki, piątki i soboty miesiąca godzinę przed Mszą św.
Sakrament Namaszczenia Chorych
Sakrament namaszczenia chorych ma na celu powierzenie cierpiącemu Chrystusowi tych wiernych, którzy ciężko chorują (KPK 1983, kan. 998). Sakramentu tego udziela się przez namaszczenie olejami i wypowiedzenie słów przypisanych w księgach liturgicznych (KPK 1983, kan. 999-1000). Olej używany do namaszczenia chorych jest pobłogosławiony przez biskupów (lub osoby z nim zrównane) w Wielki Czwartek podczas Mszy porannej. Duszpasterze oraz bliscy z otoczenia chorego powinni dbać, aby chory uzyskał ten sakrament w odpowiednim dla niego czasie (KPK 1983, kan. 1001).
Kto może przyjąć sakrament namaszczenia chorych? Wierny, który jest w stanie rozumnym, ale z powodu np. choroby, starości znajduje się w stanie niebezpieczeństwa śmierci (KPK 1983, kan. 1004 § 1). W razie wątpliwości co do rozumu chorego bądź do tego czy w ogóle żyje należy udzielić tego sakramentu. Sakrament ten może zostać powtórzony w przypadku kiedy chory wyzdrowieje i zachoruje ponownie bądź też w przypadku pogorszenia zdrowia podczas trwania tej samej choroby (KPK 1983, kan. 1004 § 2).
Pierwszą łaską sakramentu namaszczenia chorych jest łaska umocnienia, pokoju i odwagi.
Namaszczenie chorych, błędnie nazywane ostatnim namaszczeniem może być udzielne osobom starszym, cierpiącym na przewlekłe choroby, przed operacją medyczną. Nie zwlekamy z tym sakramentem aż do ciężkich przypadków choroby. Jest to sakrament żywych, i dobrze by było – jeszcze świadomych osób.
W domu przyjmując kapłana przygotowujemy stół nakryty białym obrusem, przy jednym boku ustawiamy krzyżyk i zapalamy świece.
Sakrament Małżeństwa
Zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II i normą kodeksową małżeństwo to przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia (KPK 1983, kan. 1055 § 1.). Małżeństwo powinna cechować obopólna dozgonna miłość stron („aż do śmierci”).
Sakrament małżeństwa oparty na miłości jest obrazem miłości Chrystusa i Kościoła. Celem małżeństwa jest integralne zespolenie w jedno (czyli wzajemne uświęcenie), wzajemne dobro małżonków oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa.
Przygotowanie do sakramentu małżeństwa stanowi istotny element poprzedzający zawarcie związku małżeńskiego. Ważne jest osobiste przygotowanie do podjęcia zadań i obowiązków wynikających z tego sakramentu, jak i uczestnictwo w katechezie w szkole średniej oraz specjalny kurs przedmałżeński.
Osoby, które chcą przyjąć sakrament małżeństwa zgłaszają się do kancelarii parafialnej, aby ustalić datę i godzinę uroczystości.
Aby zacząć przygotowania do ślubu, narzeczeni muszą się zgłosić do kancelarii parafialnej 3 miesiące przed planowanym terminem ślubu (spisanie protokołu przedmałżeńskiego, przygotowanie zapowiedzi, zgromadzenie wymaganych dokumentów).
Do zawarcia małżeństwa wymagane są:
1. Metryki chrztu z adnotacją o bierzmowaniu i braku przeszkód do zawarcia sakramentu.
2. Dowody osobiste.
3. W przypadku ślubu konkordatowego – zaświadczenia z Urzędu Stanu Cywilnego.
4. Zapowiedzi przedślubne wygłaszane w parafiach zamieszkania narzeczonych, które mają na celu stwierdzenie braku przeszkód do ważnego i godziwego przyjęcia sakramentu małżeństwa.
5. Kurs przedmałżeński i spotkania w poradnictwie rodzinnym, które stanowią bezpośrednie przygotowanie do ślubu.
Pogrzeb Katolicki
„Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto wierzy we mnie, choćby i umarł, żyć będzie na wieki” (J 11, 25-26).
Pogrzeb katolicki jest liturgią modlącego się Kościoła za zmarłego odprowadzanego do grobu i oczekiwania na zmartwychwstanie. Powinien on być modlitewnym wsparciem jego oczyszczającej się duszy oraz pokrzepieniem bólu rozstania rodziny pogrążonej w żałobie. Dlatego dobrze jest, gdy wierzący uczestnicy pogrzebu z czystym sercem, po wcześniejszej spowiedzi, przystąpią na Mszy pogrzebowej do Komunii Świętej.
Pogrzeb chrześcijański polega na modlitwie za zmarłych, a nie na wychwalaniu ich świeckich zalet w wygłaszanych mowach.
1. Po stwierdzeniu zgonu przez lekarza należy udać się do Urzędu Stanu Cywilnego kompetentnego dla miejsca, gdzie nastąpiła śmierć. Urząd sporządzi akt zgonu i wystawi dokumenty potrzebne do przeprowadzenia pogrzebu (dokument dla Administracji cmentarza).
2. W celu ustalenia religijnych formalności pogrzebowych należy udać się do kancelarii parafialnej. Jest to możliwe nawet o porze nietypowej.
Do kancelarii parafialnej potrzebne są dokumenty:
- Pozwolenie na pogrzeb od proboszcza parafii, na terenie której mieszkał zmarły, informujące o sytuacji religijno-moralnej osoby zmarłej (w przypadku osób nie należących do parafii Ruchna).
- Karta zgonu – wystawia ją lekarz, potwierdzający zgon. Część karty zgonu wypisaną przez Urząd Stanu Cywilnego przeznaczoną dla administracji cmentarza należy dostarczyć do kancelarii parafialnej, gdzie karta pozostanie w archiwum. Bez karty zgony nie wolno pogrzebać zmarłego!
- Zaświadczenie o przyjęciu sakramentów świętych. Jeśli to możliwe, osoba wierząca powinna przed śmiercią przystąpić do sakramentów świętych (sakrament pokuty, namaszczenie chorych, Komunia święta). Fakt ten powinien poświadczyć szafarz tych sakramentów (np. kapelan szpitala) lub ktoś kto ma wiedzę na ten temat.
W kancelarii duszpasterz sprawdza jego dane w kartotece parafialnej i na podstawie dokumentów sporządza wpis do parafialnej księgi zmarłych. Następnie wspólnie z rodziną i zakładem pogrzebowym ustala termin i godzinę pogrzebu.
Przed Mszą świętą istnieje możliwość dostarczenia (do zakrystii) kartki z pożegnaniem, na której czytelnie zostaną wypisane osoby (z rodziny, przyjaciół, bliskich i uczestników ceremonii) w jakimś logicznym porządku. Te osoby w imieniu zmarłego kapłan pożegna, wyczytując je. To zwyczaj ludzki, nie polega on jednak na deklamacji poezji ani na snuciu refleksji o zmarłym, a wyłącznie na odczytaniu wyżej wymienionych osób.
W dalszej kolejności duszpasterz powinien przypomnieć, aby wierzący uczestnicy pogrzebu (jeśli to możliwe) zadbali o stan łaski uświęcającej. Do spowiedzi można przystąpić w najbliższych dniach, jak również przed Mszą świętą pogrzebową. Ponadto duszpasterz informuje, że wśród uczestników Mszy świętej pogrzebowej zbierana będzie dobrowolna składka przeznaczona na ufundowanie Mszy świętych za zmarłą osobę (7 i 30 dzień po śmierci).
W naszej parafii należy zatroszczyć się o organistę na mszę świętą pogrzebową.
3. Gdyby (według woli rodziny) pogrzeb miał się odbyć w innej parafii, wówczas w kancelarii wystawia się pisemne pozwolenie z ewentualnymi uwagami o sytuacji religijno-moralnej osoby zmarłej.
4. Zgodnie z piękną tradycją, bliscy osoby zmarłej otaczają ją modlitwą, która trwa od zgonu do pogrzebu. Niegdyś, gdy do pogrzebu zwłoki pozostawały w domu, były to tzw. „puste noce”, w czasie których gromadziła się rodzina i sąsiedzi, wspominając zmarłego, śpiewając okolicznościowe pieśni i modląc się o jego zbawienie. Współcześnie zwykle bliscy spotykają się wieczorami na modlitwie różańcowej np. w kaplicy domu pogrzebowego.
5. Przed pogrzebem bliscy osoby zmarłej (ci, którzy mogą to uczynić) powinni przystąpić do sakramentu pokuty. Można to zrobić w dniach poprzedzających pogrzeb lub w kościele przed Mszą żałobną.
6. Przed Mszą świętą w kościele ktoś z rodziny lub inna osoba może poprowadzić modlitwę różańcową lub wierni mogą się przygotowywać do Mszy świętej w modlitewnym milczeniu. Msza święta odprawiana przy okazji pogrzebu jest składana jako dziękczynienie za każde dobro w życiu osoby zmarłej, jako przebłaganie za jego słabości i grzechy oraz jako pokrzepienie w bólu rozstania dla najbliższych.
7. Po Mszy świętej następuje wyprowadzenie zmarłego/zmarłej do samochodu i przejazd na cmentarz. Pod bramą cmentarza formuje się kondukt, a po dojściu do grobu odprawiana jest ostatnia stacja pogrzebu i pochówek.
8. Ludzie wierzący powinni podczas pogrzebów zamiast kwiatów (zwłaszcza sztucznych, nieekologicznych), pełniących rolę dekoracyjną jedynie przez chwilę, przeznaczyć jakąś część swego funduszu na najbardziej potrzebne zmarłemu Msze święte.
„Dawajmy naszym bliskim zmarłym takie dary, jakie chcielibyśmy kiedyś otrzymywać”